آيين‌نامه احراز استعدادهاي برتر و نخبگي

مصوب پانصد و هشتاد و نهمين جلسه مورخ 14/06/1385 شوراي عالي انقلاب فرهنگي

تاريخ ابلاغ: 05/07/1385  شماره ابلاغ: 2894/دش

مقدمه:

    به منظور تحقق بخشيدن به تأكيد مقام معظم رهبري در «استفاده صحيح و مناسب از ظرفيت‌هاي علمي نخبگان در راستاي توسعة همه جانبة كشور» و در اجراي مادة 4 اساسنامه بنياد ملي نخبگان دربارة «تعريف نخبه و احراز استعدادهاي برتر و نخبگي افراد» آيين نامه احراز استعدادهاي برتر و نخبگي تصويب مي‌شود. در اين آيين نامه «بنياد ملي نخبگان كشور» به اختصار «بنياد» و دو وزارتخانة‌«علوم، تحقيقات و فناوري» و «بهداشت، درمان و آموزش پزشكي به اختصار «وزارتين علوم و بهداشت» ناميده مي‌شود.

ماده 1ـ هدف

منطقي كردن و تعريف شاخص‌هاي علمي، استانداردسازي معيارها و فرايندهاي شناسايي و معرفي نخبگان و استعدادهاي برتر هر بخش.

ماده 2ـ تعريف نخبه و استعداد برتر

1ـ2ـ «نخبه» به استناد ماده 4 اساسنامه بنياد به فرد برجسته و كارآمدي اطلاق مي‌شود كه اثرگذاري وي در توليد و گسترش علم و هنر و فناوري و فرهنگ سازي و مديريت كشور محسوس باشد و هوش، خلاقيت، كارآفريني و نبوغ فكري وي در راستاي توليد و گسترش دانش و نوآوري موجب سرعت بخشيدن به رشد و توسعه علمي و اعتلاي جامعه انساني كشور گردد.

 2-2- «استعداد برتر» به فردي اطلاق مي‌شود كه به صورت بالقوه نخبه بوده ولي هنوز زمينه‌هاي لازم براي شناسايي كامل و يا بروز استعدادهاي ويژه او فراهم نشده است.

تبصره 1: تعاريف فوق شامل استعدادهاي برتر و نخبگان بخشهاي مختلف از قبيل علمي و فناوري، آموزشي، فرهنگي، اجتماعي، هنري و مديريتي مي‌باشد.

تبصره 2: تعريف و شرايط احراز نابغگي و نحوه حمايت از نوابغ توسط بنياد پيشنهاد و پس از تصويب هيئت امناء به تصويب شوراي عالي انقلاب فرهنگي مي‌رسد.

تبصره 3: استعداد برتر و نخبگي يك فرآيند پويا است و مي‌بايست تداوم شرايط در دوره‌هاي زماني مشخص در احراز نخبگي معيار قرار گيرد.

 ماده 3 ـ فرايند احراز استعداد برتر و نخبگي در حوزه‌هاي مختلف

1-3-     در تعيين و احراز شرايط نخبگي، فرآيندهاي تعريف و تجربه شده توسط نهادهاي برگزينندة ‌نخبگان هر بخش پذيرفته شده و با جهت گيري علمي و عقلايي سياست‌هاي موجود هماهنگ و معيارهاي وضع شده عنداللزوم تقويت و يا اصلاح مي‌گردد.

22- 3ـ آيين نامه هاي موجود براي تعيين بهترينها در بخش‌هاي مختلف با رويكرد تقويتي مورد اصلاح و تصويب بنياد قرار خواهد گرفت.

ماده 4 ـ شرايط احراز استعدادهاي برتر و نخبگي افرادي كه داراي يكي از ويژگي‌هاي زير باشند، استعداد برتر يا نخبه شناخته مي‌شوند.

1ـ4ـ برگزيدگان المپيادهاي علمي معتبر داخلي و جهاني

الف ) نفرات اول تا سوم المپيادهاي معتبر جهاني و بين‌المللي دانش آموزي با تأييد وزارت آموزش و پرورش به عنوان نخبه

ب ) راه‌يافتگان مرحله نهايي المپيادهاي معتبر جهاني بين‌المللي دانش آموزي با تأييد وزارت آموزش و پرورش به عنوان استعداد برتر

ج ( نفرات اول تا سوم المپيادهاي معتبر بين‌المللي دانشجويي با تأييد وزارتين علوم و بهداشت به عنوان نخبه

د ) نفرات اول تا سوم المپيادهاي معتبر علمي دانشجويي كشور با معرفي وزارتين علوم و بهداشت به عنوان استعداد برتر

هـ ) نفرات اول تا سوم المپيادهاي معتبر علمي دانش آموزي كشور با معرفي وزارت آموزش و پرورش به عنوان استعداد برتر

 2ـ4ـ برگزيدگان از ميان آزمونهاي سراسري

الف) برگزيدگان از ميان رتبه‌هاي برتر آزمون‌هاي سراسري مقطع كارشناسي از ميان 100 نفر اول براي رشته‌هاي رياضي و فيزيك، 50 نفر اول براي رشته‌هاي علوم تجربي، 50 نفر اول براي رشته‌هاي علوم انساني و 20 نفر اول براي رشته‌هاي هنر به عنوان استعداد برتر

 3ـ4ـ مخترعان و مكتشفان

الف ) برگزيدگان مسابقات و جشنواره‌هاي علمي معتبر داخلي و خارجي از قبيل جشنوارة بين‌المللي خوارزمي، جشنوارة جوان خوارزمي و جشنوارة علوم پزشكي رازي با معرفي وزارتين علوم و بهداشت و تأييد بنياد به عنوان استعداد برتر

ب ) برگزيدگان از ميان مخترعان و مكتشفان ايراني كه اختراع و اكتشاف آنان در مراجع ذيصلاح داخلي و يا خارجي به ثبت رسيده باشد به عنوان استعداد برتر (بنياد تعيين كنندة مراجع ذيصلاح است).

تبصره: جشنواره‌ها و مسابقات علمي با تأييد وزارتين علوم و بهداشت و در موارد خاص با تأييد بنياد معتبر شناخته مي‌شود.

4ـ4ـ دانش آموختگان

برگزيدگان از ميان نفرات اول دانش آموخته رشته‌هاي دانشگاهي (كارشناسي و بالاتر) داخل كشور و حوزه‌هاي علميه (سطح يك و بالاتر) با معرفي «وزارتين علوم و بهداشت» و «مديريت حوزه علميه قم و خراسان» به عنوان استعداد برتر

5ـ4ـ برترين‌هاي مسابقات علوم قرآني

برگزيدگان نفرات اول تا سوم مسابقات معتبر قرآني داخلي و بين‌المللي با تأييد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به عنوان استعداد برتر

تبصره: تشخيص اعتبار مسابقه با بنياد است.

6ـ4ـ شخصيتهاي برجسته علمي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشور

الف ) برگزيدگان از ميان محققان ايراني كه بر اساس معيارهاي مؤسسات معتبر اطلاعات علمي بين‌المللي و داخلي به لحاظ تعداد ارجاعات به مقالات آنها و يا ساير شاخص‌هاي مرتبط به عنوان پژوهشگران و دانشمندان ملي و بين‌المللي قرار گرفته‌اند، با معرفي وزارتين علوم و بهداشت به عنوان نخبه

ب ) برگزيدگان از ميان افرادي كه براي حل مشكلات ملي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشور راهكارهاي مناسبي ارائه كرده‌اند و اين راهكارها تجربه شده و نتايج حاصل از آن به تأييد مراجع ذيربط رسيده باشد، با انتخاب بنياد به عنوان استعداد برتر

ج ) برگزيدگان از ميان افرادي كه در هر يك از رشته‌ها و گروه‌هاي علمي اعم از علوم انساني و معارف اسلامي، علوم پايه، فني مهندسي، پزشكي، كشاورزي و هنر، نظريه يا تئوري جديد ارائه كرده و از سوي مراجع معتبر ملي و بين‌المللي مربوطه، تأثيرگذار شناخته شده باشد به عنوان استعداد برتر (تشخيص مراجع معتبر با بنياد است(

 د ) برگزيدگان از ميان مؤلفان و مترجمان كتب، نويسندگان مقالات، واعظان و شاعران كه آثار فاخر ايشان داراي نقش مهم و تأثير ويژه در توسعه مرزهاي دانش و فناوري يا تربيتي و اخلاقي در حوزه مربوط بوده است، به عنوان استعداد برتر (تشخيص مراجع معتبر با بنياد است

7ـ4ـ آفرينندگان آثار بديع و ارزنده ادبي و هنري برگزيدگان از ميان آفرينندگان آثار بديع و ارزنده هنري در حوزه‌هاي موسيقي، نقاشي، هنرهاي تجسمي، هنرهاي نمايشي، معماري و غيره با معرفي مراجع معتبر و انتخاب بنياد به عنوان استعداد برتر (تشخيص مراجع معتبر با بنياد است(

8ـ4ـ اعضاي هيأت علمي دانشگاهها و مؤسسات پژوهشي و فناوري

الف ) برگزيدگان از ميان اعضاي هيأت علمي كه در مراتب دانشگاهي كار ممتاز و شاخصي را انجام داده‌اند به عنوان استعداد برتر

ب ) برگزيدگان از ميان اساتيد نمونه و ممتاز در سطح كشور براساس ضوابط وزارتين علوم و بهداشت به عنوان استعداد برتر

ج ) برگزيدگان از ميان پژوهشگران نمونه كشوري براساس ضوابط وزارتين علوم و بهداشت به عنوان استعداد برتر

9ـ4ـ مدرسين و محققين علوم حوزوي

الف ) برگزيدگان از ميان مدرسين حوزه‌هاي علميه كشور كه تدريس مي‌نمايند، براساس ضوابط شوراي عالي حوزه علميه قم به عنوان استعداد برتر

ب ) برگزيدگان از ميان محققين برتر حوزوي با معرفي شوراي عالي حوزه علميه قم به عنوان استعداد برتر
تبصره 1: در مواردي كه براي «برگزيدگان» مرجع ذكر نشده است، مرجع گزينش بنياد است.
تبصره 2: بنياد مي تواند از ميان برگزيدگان به عنوان «استعدادهاي برتر » افرادي را به عنوان «نخبه» معرفي نمايد.
ماده5:

پيشنهاد استعداد برتر و نخبگي مي‌تواند هم از سوي افراد واجد شرايط و هم از سوي نخبگان و استعدادهاي برتر شناخته شده و هم از سوي نهادها و سازمانها به بنياد صورت گيرد.

ماده 6:

نحوه حمايت از استعدادهاي برتر و نخبگان و ساير موارد براساس آيين نامه‌ها و ضوابطي خواهد بود كه مطابق بند 11 ماده 9 اساسنامه بنياد توسط هيأت امناء بنياد ملي نخبگان پيشنهاد و به تصويب مي‌رسد.

ماده 7:

موارد خاص و همچنين موارد پيش بيني نشده يا داراي ابهام در شرايط احراز استعدادهاي برتر و نخبگي و مراجع تأييد كننده بنا به تصويب هيأت امناي بنياد ملي نخبگان خواهد بود.

ماده 8:

 اين آيين نامه در 8 ماده و 7 تبصره در جلسه 589 مورخ 14/6/85 به تصويب شوراي عالي انقلاب فرهنگي رسيد و هرگونه تغيير در مفاد آن منوط به پيشنهاد هيأت امناي بنياد ملي نخبگان كشور و تصويب شوراي عالي انقلاب فرهنگي خواهد بود.