دانشکده پرستاری

آموزش سلامت

تعريف فشار خون Blood Pressure

        فشارخون عبارت از نيروي است كه در اثر برخورد خون با ديواره سرخرگها بوجود مي آيد و سبب جريان خون از قلب به قسمتهاي ديگر بدن مي شود .

  علت فشار خون بالا

        بيماري فشارخون بالا ميتواند به دليل بيماريهاي كليه ، غدد، نا هنجاريهاي عروقي باشد. اما در 90 % بيماران علت مشخصي براي با لا بودن فشار خون وجود ندارد

علائم فشار خون بالا

اين بيمار مي تواند سالها بدون علامت باشد و يا ممكن است با علائمي مانند درد ناحيه پس سر ، بخصوص صبحها هنگام بيدار شدن از خواب ،   سر گيجه ،  خستگي ، تپش قلب همراه باشد . علائمي مانند تنگي نفس شبانه ، خواب آلودگي و اغما در موارد حاد بيماري ديده مي شود .

فشار خون طبيعی در چه اندازه است؟

  فشار خون طبیعی می شود گفت حدوداً باید کمتر از 130 روی 85 باشد کـــه به صورت 85/130  نمایش داده می شود. و وقتی که فشار به 90/140 و یا بیشتر برسد بیمار افزایش فشار خون دارد.

اگر بیماری فشار خونش بین 80/120 تا 90/ 140 نوسان داشته باشد باید بداند که درآینده در خطر افزایش فشار خون خواهد بود و به عبارت دیگر می شود گفت که پیش در آمد بیماری را داردکه در اصطلاح پزشکی به نامAlmost Hypertension و ی ا Prehypertension نامیده می شود. ناگفته نماند شماره ذکر شده برای افرادی است که هیچگونه بیماری دیگری نداشته باشند . اگر چنانچه بیمار به طور مثال گرفتار بیماری دیابت هم باشد در این صورت فشار طبیعی برای او بهتر است که 70/110 باشد. و یا اگر بیمار گرفتار بیماریهای کلیوی و یا هر گونه بیماری دیگری باشد درجه اش متفاوت خواهد بود. با درنظر گرفن وضع بیمار گرفتاری افزایش فشار خون او به توسط پزشک محک زده می شود. دوباره یاد آور می شوم در این مقاله سخن بر سر بیمارانی است که فقط بیماری افزایش فشار خون دارند، نه آنان که درگیر بیماریهای سیستمیک دیگری هستند.

چه زمان بايد فشار خون را اندازه گرفت؟

  اندازه گیری فشار خون برای همه و حتی کودکان نیز باید انجام شود . و در زمان معاینه سالیانه پزشکی شما فشار خون شما بررسی خواهد شد. حال اگر کسی گرفتار به بیماری افزایش فشار خون باشد مسلماً به دفعات بیشتر باید فشار خون اش بررسی شود.

عوارض افزايش فشار خون چیست؟

  افزایش فشار خون به رگهای شما آسیب می رساند و در اثر آسیب رگهای بدن خطر نارسائی کلیوی، نارسائی قلبی، سکته قلبی و سکته مغزی بالا می رود.

آیا افزایش فشار خون در مراحل اولیه علائمی هم دارد؟

  بطور معمول بیمار علائمی ندارد ولیکن بسیار مهم است که هر فرد گهگاهی فشارخون خود را اندازه بگیرد.

بیمار ی فشار خون چگونه درمان می شود؟

  اگر شما افزایش فشار خون دارید در این مورد به پزشک خود باید مراجعه کنید و او شما را راهنمائی و درمان خواهد کرد. درمان و اولیه و قدم اول تغییر روش زندگی است. این دگرگونی ممکن است به تنهائی باعث پایین آوردن فشار خون و کاهش عوارض جانبی آن بشود. اگر این دگرگونی که با راهنمائی پزشک معالج انجام می دهیم به سامان نرسد بیمار ممکن است احتیاج به دارو درمانی پیدا کند.

اگر افزایش فشار خون دارید نکات زیر را در زندگی روزانه بررسی و رعایت نمایید.

1- از کشیدن سیگار و یا هر گونه توتون و تنباکو پرهیز کنید و اگر چنانچه سیگار می کشید کوشش فراوان کنید که در اولین فرصت هر چه زودتر کنارش بگذارید.

2- اگر افزایش وزن دارید با رژیم آن را کاهش دهید.

3- از خوراکیهای سالم مانند سبزیها، میوه ها و خوراکیهای کم چرب نوش جان کنید.

4- کوشش کنید که از میزان نگرانی های روزانه هر چه ممکن است بکاهید.

5- مقدار مصرف نمک، الکل و کافئین را به حداقل ممکن برسانید.

چگونه سیگار سبب افزایش فشار خون می شود؟

  نیکوتین موجود در سیگار و تنباکو سبب تنگ شدن عروق و افزایش ضربان قلب می شود که خود هر دو سبب افزایش فشار خون می شود. با قطع سیگار بیماری فشار خون شما بهترمی شود. فشار خون شما کاهش می یابد و بعلاوه خطر بیماری قلب و سکته قلبی نیز کمتر خواهد شد.

پائین آوردن وزن بدن و ورزش چه اثری در بهبودی بیماری فشار خون دارد؟

  در اکثر افرادی که افزایش وزن و چاقی مفرط دارند کاهش وزن سبب کاهش فشار خون می شود. ورزش و فعالیت فیزیکی هم چون به کاهش وزن کمک می کند سبب پایین آوردن فشار خون می شود. هم چنین به نظر می رسد که ورزش خود به تنهائی نیز سبب پایین آوردن فشار خون می شود.

چگونه نمک را کنترل کنیم؟

  استفاده از نمک در بسیاری از بیماران سبب افزایش فشار خون می شود. بنابراین آنان که گرفتار افزایش فشار خون هستند نباید بیشتر از 2400 میلی گرم نمک در روز توسط مواد غذائی مصرفی روزانه دریافت کنند. این مقدار تقریباً برابر است با 4/1 1 یک قاشق چایخوری می شود. ولیکن در برخی از بیماران باید حتی از این مقدار هم کمتر نمک بخورند که این مقدار را پزشک معالج برای اینگونه بیماران مشخص خواهدکرد.

هرگز به غذای خود سر میز نمک نپاشید. هرنوشابه و یا غذای آماده که از فروشگاه می خرید حتماً به میزان نمک موجود در آن که اکثراً به نام Sodium می نویسند توجه کنید.وقتی که همین نوشابه های مشابه کوکاکولا و یا پپسی و یا هر نوع دیگر و یا چیپس را توجه کنید، متوجه می شوید که تا چه مقدار زیادی حاوی نمک سدیم هستند. و یا شاید حیرت زده شوید که تا چه مقدار زیادی نمک در نان روزانه مصرفی دریافت می کنید. در مورد ایرانیها، به ویژه پنیر ی که هر روز استفاده می کنیم به میزان بسیار زیادی نمک وارد بدن ما می سازد.

نوشابه های الکلی چه اثری در بدن دارند؟

  مصرف الکل در برخی از افراد فشار خون را بالا می برد. اگر الکل می نوشید بیش از یک با در شبانه روز مصرف نکنید. شما می  توانید یک قوطی آبجو یا یک گیلاس شراب و یا اندکی الکل قوی تر مثل ویسکی و یا کنیاک در شبانه روز بنوشید.اگر پس از نوشیدن الکل متوجه شدید که فشار خون شما بالا می رود در این صورت باید از نوشیدن حداقل الکل هم صرف نظر بفرمایید.

استرس چه اثری در افزایش فشار خون دارد؟

  استرس هم ممکن است سبب افزایش فشار خون شما بشود و باید کوشش بر ان باشد که آنچه را که سبب استرس در شما می شود تا آنجاکه ممکن است برطرف کنید. و اگر خود نتوانستید از پزشک خود کمک بگیرید. در اصطلاح پزشکی دو روش وجود دارد به نام های Relaxation و

Biofeedback Techniques. که در بر طرف کردن استرس موثر و آرامش را به شما بر می  گرداند. در این جا یاد آورد می شوم که بر طرف کردن استرس و داشتن آرامش خاطر نه تنها در درمان بیماری فشار خون بلکه در درمان هر بیماری دیگری مؤثر است.

دارو درمانی چگونه کار می کند؟

  دارو های گوناگون برای درمان بیماری فشار خون در بازار موجود می باشد و نهایت کوشش پزشک این است که با داروئی که خوردنش آسان ، و عوارض آن کمتر باشد و حتی در برخی موارد بودجه بیمار هم برای خرید آن دارو در نظر گرفته بشود. فشار خون بیمار را به حد طبیعی برساند و برخی از بیماران باید دارو ها را برای تمام عمر مصرف کنند. و گاهی هم در تعدادی از بیماران به ناچار باید چند نوع مختلف دارو درمانی استفاده کردتا بتوان افزایش فشار خون آنان را تا حد طبیعی پایین آورد. دارو های فشار خون در بازار به نام Antihypertensive Medicine نامیده می شوند و بر حسب نوع اثری که در کاهش فشار خون دارند در دسته بندی گوناگون قرار می گیرند. من کوشش می کنم که نحوه کار این داروها را به زبان ساده در هر دسته برای شما بیان کنم.

دارو های مدّر: این دارو ها باعث ازدست دادن آب و نمک زیادی از بدن می شود و در نتیجه کاهش مایع در داخل عروق ،فشار خون را در داخل عروق پایین میبرند.

بتا بلوکر: آدرنالین هورمونی است در بدن که وقتی که بر روی سلول هائی از بدن که گیرنده آن هستند اثر کند سبب افزایش فشار خون می شود. این دارو ها مانع اثر هورمون آدرنالین برروی گیرنده های آن در عروق می شوند.

آلفا بلوکر: این دارو ها سبب می شوند که عروق بازتر و گشادتر بمانند در نتیجه فشار خون را پایین می آورند.

ACE Inhibitor: این داروها از تنگ شدن عروق جلوگیری می کنند.

Calcium Channel Blockers:اینها نیزاز تنگ شدن عروق جلوگیری می کنند وبا مکانیسم دیگر مانع ورود مقدار زیادی از کلسیم به داخل سلول عروق خونی می شوند.

Cambinations: گاهی هم برای بعضی از بیماران ناچار می شویم که از چندین نوع دارواستفاده کنیم که برای آسان تر بودن و راحتی بیمار بجای اینکه بیمار دو قرص متفاوت بگیرد هر دو دارو را در یک قرص جایگزین می کنند مثلاً مخلوطی از دارو های مدر با ACE Inhibitor.

عوارض این دارو ها چیست؟

  هرداروئی به هر حال عوارض جانبی نیز دارد که در مورد افراد متفاوت است. باید در نظر داشت که بدن هر فردی ممکن است واکنش متفاوتی با بدن شخص دیگر نسبت به این دارو ها داشته باشد.

عوارض ناشی از داروهای فشار خون می تواند به صورت سر گیجه در حالت ایستادن، اختلالات خواب، سرفه، خشکی دهان، سردرد، افسردگی، یبوست و کاهش و یا افزایش پتاسیم بدن و در مردان گاه به صورت اختلال در Erection(نغوظ) بروز نماید.

هر بیمار داروی ضد فشار خون می گیرد، اگر دچار عارضه ای در اثر دریافت دارو بشود باید به دکتر خود مراجعه کند. و یا اگر داروئی می گیرد و روی فشار خون شما اثر نمی کند و یا دچار عوارض ناشی از دارو می شوید با پزشک معالج بهتر است مشاوره کنید. و داروی دیگری را امتحان نمایید. بگذارید که پزشک معالج برایتان بهترین دارو را با توجه به وضع مزاجی شما انتخاب کند.

گردآوری :مجید احمدی