دانشکده پرستاری

رشد روز افزون علوم و تكنولوژي، افزايش سريع جمعيت، و شهرنشيني شتابان، و تخريب محيط زيست و آلودگي هاي شديد آب و خاك، از افزايش بيماري هاي رواني و ... از ويژگي هاي شهرنشيني امروز بوده، چنين روندي جامعه شعري را بيش از پيش تهديد مي كند. در سطح جهاني تلاش هاي پيگيري براي برون رفت از اين وضعيت صورت گرفته است.

 در این راستا مفهوم شهر سالم که یک مقوله سلامت عمومی است، براساس تفکر پروفسور مک کوئین بنیان گذاشته شد. او دریافت که بر خلاف عقیده عموم مهمترین عامل ارتقاء سطح سلامت در کشور انگلیس و دیگر کشورهای توسعه یافته در قرون 19 و 20، صرفا پیشرفت در امور خدمات بهداشتی درمانی و (فن آوری ) مربوط به آن نبوده، بلکه به دلیل تغییرات اجتماعی، زیست محیطی و اقتصادی به شرح زیر بوده است:

* محدود شدن تعداد افراد خانواده

* افزایش امکانات کمی و کیفی موادغذایی

* داشتن محیط فیزیکی سالم تر از هر نظر

* تبیین روش های اصولی پیشگیری و درمان از بیماری ها

  رويكرد جهاني از پروژه شهر سالم، ارتقاء كليه امور بهداشتي و ايجاد محيط زيست مناسب است اين اقدام سازمان بهداشت جهاني موجب شده كه تاكنون بيش از 1000 پروژه شهر سالم در كشورهاي مختلف آغاز گردد. پروژه شهر سالم، اساساً بر پايه مشاركت مردم در حل معضلات و هماهنگي بين بخشي تبيين مي گردد. در اين مشاركت، ارتقاء سطح اطلاعات جامعه، شرط اساسي تحقق اهداف اين پروژه است. حركت شهر سالم حول دو محور اساسي قرار دارد، يكي از مشاركت هاي مردمي، و ديگر مشاركت و همكاري بين بخش يعني همكاري سازمان هاي ذيربط هدف اصلي شهر سالم، تامين هرچه بيشتر سلامت جسمي، رواني، اجتماعي و فرهنگي شهروندان است. براي ايجاد محيط سالم و بهداشتي بكارگيري ضوابط و دستورالعمل هاي اجرايي ضروري است. اين ضوابط و دستور العمل ها در محيط زندگي، محل كار، اماكن عمومي بكار برده مي شود.در ايران سابقه شروع پروژه شهر سالم به سال 1370 باز مي گردد. اين پروژه در منطقه 20 تهران، در كوي 13آبان به اجرا در آمده و تاكنون نتايج رضايت بخشي به همراه داشته است. در معرفي مباني پروژه شهر سالم، تعاريف و مفاهيم، هدف كلي، و اهداف اختصاصي تعريف شده است. در اين چارچوب، شهرسالم، شهري است كه همواره شرايط مطلوب بهداشتي، اجتماعي، كالبدي و زيست محيطي، از طريق مشاركت مردم را فراهم مي سازد. به عبارت ديگر، دستيابي به ارتقاء سطح سلامت جامعه شهري هدف اين پروژه است.مراحل اجراي اين پروژه، در سه گام آشنا ساختن سياست گذاران از پروژه، سازماندهي تشكيلات مناسب، و تعريف پروژه هاي اجرايي صورت مي گيرد. ارزشيابي اجراي پروژه، از طريق ارزيابي و جمع بندي اطلاعات و داده هاي مربوطه از مسائل بهداشتي، زيست محيطي، اجتماعي، نحوه مشاركت مردم، و ميزان پيشرفت پروژه صورت مي گيرد.هماهنگي اجراي پروژه توسط شوراي نظارت، و ستاد شهر سالم، و بر طبق برنامه و چارچوب تعيين شده انجام مي شود

ويژگي‌هاي يك شهر سالم

شهرها، با دارا بودن جمعيت‌هاي زياد، مستلزم رعايت اصول و راه كارهايي است كه به بهتر شدن كيفيت زندگي‌ افراد كمك مي‌كند.

يكي‌ از ويژگي‌هاي يك شهر سالم كه مي‌تواند در كنترل و كم تر شدن حجم ترافيك كمك شاياني كند، داشتن وسايل حمل و نقل ريلي روزميني‌ و زيرزميني‌ و نيز استفاده از اتوبوس‌ها و واگن‌هاي برقي‌ است كه رفت و آمد اتوموبيل‌ها و تردد افراد پياده را در سطح شهر به حداقل مي‌رساند.

نزديك بودن مراكز تجاري و مسكوني به يكديگر نياز رفت و آمدهاي اضافي را برطرف كرده و باعث كاهش حجم تردد در سطح معابر مي‌گردد.

وجود ميادين كوچك و بزرگ عمومي‌ براي‌ تجمع افراد جامعه و ايجاد تجمعات دوستانه براي‌ داشتن تقابل بيشتر ميان افراد. در دنياي امروز كه تمام شهرها مملو از اتومبيل است و حتي‌ ديگر جايي براي راه رفتن انسان‌ها وجود ندارد، فراهم كردن مكان‌هاي عمومي براي دور هم جمع شدن افراد جامعه و گذراندن ساعاتي‌ در كنار يكديگر نقش به سزايي در بالاتر رفتن تقابلات اجتماعي دارد. وجود درخت و باغچه در سطح شهر و حتي روي پشت بام‌ها تأثير زيادي ‌روي بهتر شدن كيفيت هوا و كاهش نياز به تهويه هوا دارد. درخت‌ها و باغچه‌ها و باغ‌ها در انرژي و پول افراد صرفه‌جويي‌ كرده و باعث شادابي و سرزنده شدن افراد مي‌شود. باغچه‌هايي كه روي پشت بام ايجاد مي‌شوند علاوه بر مزايايي كه ذكر كرديم، نسبت به عايق‌هاي معمولي‌كه روي‌ پشت بام‌ها استفاده مي‌شود، عايق بهتري‌ به شمار مي‌رود.

استفاده از وسايل مختلف حمل و نقل در قرن 21 يكي از شاخصه‌هاي يك شهر سالم به شمار مي‌رود. نزديك بودن خطوط ارتباطي‌ مختلف به يكديگر علاوه بر اين كه رفت و آمد را براي‌ افراد جامعه تسهيل مي‌كند، از بروز ترافيك هم جلوگيري كرده و هزينه‌هاي رفت و آمدي را نيز كاهش مي‌دهد.

ايجاد مزارع كشاورزي در داخل شهرها علاوه بر كاهش مصرف سوخت و حمل و نقل جاده‌اي‌، باعث بهبود كيفيت زمين آن منطقه و كاهش هزينه‌هاي حمل مواد زراعي‌ از مناطق خارجي‌ شهرها به داخل مي‌شود. به طور كلي به‌كارگيري‌ راه كارهايي‌ كه به هر نوع بتواند ترافيك شهري، آلودگي هوا و بيماري‌‌هاي ناشي از شهرنشيني‌ را كه از بزرگ‌ترين معضلات شهري به شمار مي‌روند، كاهش دهد، مي‌توان به عنوان ويژگي‌هاي يك شهر سالم به حساب آورد.