دانشکده پرستاری

برخورداري از وزن مطلوب در هر دوره‌اي از زندگي، به‌گونه‌اي با سلامت انسان مرتبط است. دوران بارداري نيز يكي از مراحل حساس زندگي است كه مادر و جنينش را نسبت به بسياري از عوارض آسيب‌پذير مي‌كند.
از آنجا كه ريزمغذي‌ها و كالري‌هاي دريافتي در دوران بارداري مستقيماً به جنين انتقال پيدا مي‌كند هرگونه كمبود تغذيه‌اي تهديدي جدي است و تلاش براي كاهش وزن در اين هنگام خطرناك محسوب مي‌شود.
بر اين اساس، متخصصان رژيم‌هاي غذايي كم‌كالري را در دوران بارداري توصيه نمي‌كنند و معتقدند كاهش اضافه‌وزن بهتر است قبل از بارداري انجام شود تا نمودار رشد وزني در دوران بارداري در محدوده طبيعي باقي بماند. اين در حالي است كه رژيم‌هاي غذايي مورد استفاده در اين دوران بايد توسط پزشك تجويز شود تا ميزان كالري دريافتي به تناسب نياز روزانه محاسبه و از اضافه وزن بيش از اندازه پيشگيري شود.
رشد جنين از فاكتورهايي است كه به دنبال كاهش شديد ميزان كالري دريافتي و گرسنگي به شدت تحت تأثير قرار مي‌گيرد. كمبود ريزمغذي و كالري در اين دوران جنين را با كاهش رشد روبه‌رو كرده و موجب وزن كم هنگام تولد مي‌شود.
تحقيقات مختلف بيانگر آن است، وزن كم هنگام تولد جنين را پس از تولد تحت تأثير قرار مي‌دهد.
قسمت عمده عضلات، استخوان‌ها و ديگر ساختارهاي بدن اگرچه در دوران بارداري شكل مي‌گيرد اما تكامل هر چه بيشتر آن پس از تولد نيز ادامه داشته و نيازمند كالري و پروتئين است.
ساختار اوليه چنين اعضايي چنانچه در دوران جنيني در اثر كمبود كالري به خوبي شكل نگيرد، پس از تولد و در دوران رشد نيز از ميزان تكامل لازم برخوردار نخواهد بود و موجب تضعيف سلامت عمومي و افزايش احتمال ابتلا به بسياري مشكلات جسماني در طول عمر مي‌شود.
آسيب مغزي نيز از ديگر پيامدهايي است كه به دنبال كمبود كالري شديد در دوران بارداري رخ مي‌دهد. از آنجا كه سلول‌هاي عصبي تشكيل‌دهنده مغز و نخاع جنين در دوران بارداري بخصوص در سه ماهه نخست به سرعت در حال تكثير و رشد است هرگونه كمبود كالري و يا مصرف ناكافي ريزمغذي‌ها در اين هنگام باعث آسيب مستقيم به سيستم عصبي جنين مي‌شود.
رژيم‌هاي غذايي كه زن باردار را با گرسنگي مواجه مي‌كند متابوليسم بدن را نيز تحت تأثير قرار مي‌دهد به‌گونه‌اي كه سيستم سوخت و ساز كالري لازم براي سوخت را پيدا نكرده و بجاي آن چربي‌ها را مي‌سوزاند. سوزاندن چربي در بدن باعث توليد كتون در گردش خون شده كه در نهايت پس از عبور از جفت به سيستم عصبي جنين آسيب مي‌رساند ضمن اينكه حالت تهوع و استفراغ را در اين دوران تشديد مي‌كند.
گيجي، خستگي و ناتواني نيز از ديگر عوارضي است كه به دنبال رژيم‌هاي بسيار كم‌كالري و در نتيجه مواجهه بدن با كم‌آبي زن باردار را دچار مشكل مي‌كند.
كمبود مايعات بدن گاهي باعث شوك هيپوولميك شده كه موجب اختلال در گردش خون و خونرساني به جنين مي شود زيرا قلب حجم كافي از خون براي پمپاژ به اعضاي بدن را ندارد. اين مسئله احتمال زايمان زودرس و حتي سقط جنين را افزايش مي‌دهد.